Knikkeren door de eeuwen heen

Oorsprong van de knikkers

Het is lastig te zeggen waar knikkeren oorspronkelijk vandaan komt. Uiteindelijk is het gewoon een spelletje met ronde stenen. Zoiets kan natuurlijk op verschillende plekken tegelijk bedacht zijn. Bijvoorbeeld, in de as van Pompeï, Egyptische piramides en ook bij sommige indianen stammen zijn gepolijste stenen gevonden die onderdeel waren van een spel. De oudste versies zijn slechts steentjes geërodeerd door rivieren. Maar ook de glazen knikkers die we nu kennen worden al eeuwen lang handgemaakt. De eerste commerciële massaproductie van knikkers werd gemaakt van klei. In 1884 maakte Sam Dyke uit Ohio een mal waar zes knikkers in gemaakt kunnen worden. Naar verluidt produceerde de 350 man sterke fabriek bijna een miljoen knikkers per dag. Wat eerst de prijs was voor een enkele knikker, werd ineens de prijs van een zak van veertig knikkers.

Moderne knikkers

Sam Dyke leek een monopolie op de knikkerhandel te hebben, tot 30 jaar later. M.F. Christensen, uit Akron, Ohio, dezelfde stad als Dyke, ontwierp een machine waarmee glazen knikkers en masse geproduceerd kunnen worden. Het design voor de machine was zó goed dat, afgezien van wat aanpassingen voor de veiligheid, de machine precies hetzelfde is vandaag in 2019. Door de efficiënte productie namen glazen knikkers al gauw de marktpositie over van de klei-knikkers. Internationale handel kreeg een flinke klap met de Wereldoorlogen. In de jaren 70 echter leefde de handel weer op en ervaren knikkers hun herintroductie als standaard kinderspeelgoed. Er ontstond ook een levendige handel in bijzondere knikkers. Zo ging de duurste knikker ooit voor $13,200 over de toonbank. Het ging daar om een zogeheten “peacock Lutz onionskin” uit de collectie van Paul Baumann.

Knikkers verzamelen

Als je wilt beginnen met knikkers verzamelen, heb je een paar dingen nodig. Allereerst wil je een vergrootglas of een juweliersloep. Vaak zitten er miniscule krasjes op de knikker, of er zijn hapjes uit. Uiteraard geldt doorgaans de regel: hoe egaler het oppervlak, hoe beter de staat is. Soms is het echter een meerwaarde als er gebruikssporen zijn. Bijvoorbeeld als de knikker uit een specifieke periode en locatie komt. Een andere nuttig gereedschap is een kleine black light. Sommige knikkers bevatten een minieme hoeveelheid Uranium en zullen een glow-in-the-dark-effect hebben. Geen zorgen, deze knikkers zijn niet gevaarlijk. Het gaat om een kleine hoeveelheid die volledig afgesloten is door het glas. Uiteraard wil je ook een plek hebben om je knikkers te stallen. Een doodgewone knikkerbaan of een hape knikkerbaan is bij uitstek geschikt. Een “natuurlijke” omgeving voor een mooie knikker voegt iets toe. En wie weet kan jij wel winst maken met knikkers verzamelen!